अहिंसेचा पुतळा, ज्याला जैन अहिंसा धाम किंवा मांगी-तुंगी जैन मंदिर म्हणूनही ओळखले जाते, ही भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील नाशिक जिल्ह्यातील मांगी-तुंगी येथे स्थित एक महत्त्वाची खूण आहे. ही मूर्ती जैन धर्माचे पहिले तीर्थंकर भगवान आदिनाथ यांना समर्पित आहे आणि 108 फूट उंचीवर उभी असलेली जगातील सर्वात उंच जैन मूर्ती मानली जाते.
इतिहास आणि महत्त्व:
पुतळ्याच्या बांधकामाची सुरुवात जैन आचार्य राजेंद्रसूरी महाराज यांनी केली होती आणि 2016 मध्ये पूर्ण झाली होती. हा प्रकल्प जैन संघाने हाती घेतला होता आणि 5000 पेक्षा जास्त कामगार आणि कारागीर सहभागी झाले होते ज्यांनी भव्य पुतळा तयार करण्यासाठी अथक परिश्रम घेतले. ही मूर्ती पांढऱ्या संगमरवरी बनलेली आहे आणि ती एकाच खडकात कोरलेली आहे, जी राजस्थानच्या जवळच्या जिल्ह्यातील एका खदानीतून आणली गेली होती.
ही मूर्ती अहिंसेच्या संकल्पनेला समर्पित आहे, जो जैन धर्माचा मुख्य सिद्धांत आहे. अहिंसा म्हणजे अहिंसा आणि हे जैन धर्मातील सर्वात महत्त्वाचे तत्व मानले जाते. ही मूर्ती शांतता, अहिंसा आणि सहिष्णुतेचे प्रतीक आहे आणि भारताच्या समृद्ध सांस्कृतिक वारशाची साक्ष आहे.
नाशिकपासून 125 किमी अंतरावर असलेल्या मांगी-तुंगी येथील डोंगरावर हा पुतळा आहे. हे ठिकाण जैनांसाठी पवित्र स्थान मानले जाते आणि दरवर्षी हजारो अभ्यागतांना आकर्षित करतात. पुतळ्याच्या सभोवतालचा परिसर हिरव्यागार जंगलांनी वेढलेला आहे आणि आजूबाजूच्या लँडस्केपचे विहंगम दृश्य देते.
मंदिर परिसर:
मूर्ती व्यतिरिक्त, मंदिर संकुलात इतर अनेक महत्त्वाची जैन मंदिरे आणि तीर्थस्थाने आहेत. हे कॉम्प्लेक्स सुमारे 110 एकर क्षेत्रफळात पसरलेले आहे आणि चारही बाजूंनी डोंगरांनी वेढलेले आहे. मुख्य मंदिरात भगवान आदिनाथ आणि भगवान बाहुबली यांच्या मूर्ती आहेत, जे जैन धर्मातील एक प्रमुख व्यक्ती आहेत. जैन धर्मातील इतर तीर्थंकरांना समर्पित अनेक छोटी देवस्थाने देखील आहेत.
मंदिर संकुलात अभ्यागतांसाठी निवास, भोजन आणि वैद्यकीय सुविधांसह सुविधा देखील आहेत. संकुलाचे व्यवस्थापन जैन संघाकडून केले जाते आणि ते वर्षभर पर्यटकांसाठी खुले असते.
निष्कर्ष:
अहिंसा पुतळा हे एक भव्य स्मारक आहे जे शांतता, अहिंसा आणि सहिष्णुतेचे प्रतीक आहे. हा पुतळा केवळ एक खूणच नाही तर भारताच्या समृद्ध सांस्कृतिक वारशाचा पुरावाही आहे. जैन धर्माचे सौंदर्य आणि शांतता अनुभवू इच्छिणाऱ्या आणि जैन समाजाच्या भक्ती आणि परिश्रमाचा पुरावा असलेल्या प्रत्येकासाठी हे मंदिर परिसर आवश्‍यक आहे.
