मुख्यमंत्री शाश्वत कृषी सिंचन योजना – मागेल त्याला शेततळे (वैयक्तिक शेत तलाव)

“मुख्यमंत्री शाश्वत कृषी सिंचन योजना – मागेल त्याला शेततळे(Magel Tyala Shettale)” हा महाराष्ट्र राज्य सरकारने कृषी, पशुसंवर्धन, दुग्धविकास आणि मत्स्यव्यवसाय मंत्रालयाच्या अंतर्गत 2022-23 मध्ये सुरू केलेला एक महत्त्वपूर्ण उपक्रम आहे. राज्यातील शेतकरी, विशेषतः पावसावर अवलंबून असलेल्या शेतीवर अवलंबून असलेल्या पाणीटंचाईच्या आव्हानांना तोंड देण्याचे या योजनेचे उद्दिष्ट आहे.

योजनेचा उद्देश || Purpose of the Scheme:

महाराष्ट्रातील 82% शेतजमीन पावसावर अवलंबून असल्याने, शेतकरी अनेकदा विसंगत पावसाचा सामना करतात, ज्यामुळे पीक उत्पादन कमी होते आणि काही प्रकरणांमध्ये, संपूर्ण पीक अपयशी ठरते. “मागेल त्याला शेततळे” योजना, ज्याला वैयक्तिक शेत तलाव उपक्रम म्हणूनही ओळखले जाते, ही आव्हाने कमी करण्यासाठी शेतकऱ्यांना शेततळे बांधण्यासाठी आर्थिक सहाय्य प्रदान करून सुरू करण्यात आली. हे तलाव पावसाचे पाणी पकडण्यात आणि साठवण्यात मदत करतात, कोरड्या हंगामात सिंचनासाठी विश्वसनीय जलस्रोत सुनिश्चित करतात, ज्यामुळे पिकांचे संरक्षण होते आणि नुकसान कमी होते.

आर्थिक सहाय्य || Financial Assistance:

या योजनेअंतर्गत, वैयक्तिक शेतकरी शेततळ्याच्या आकारानुसार, किमान ₹14,433 ते कमाल ₹75,000 पर्यंतच्या अनुदानासाठी पात्र आहेत. या आर्थिक सहाय्याचा उद्देश तलाव बांधण्याशी संबंधित खर्च भागवणे आहे, ज्यामुळे शेतकरी त्यांच्या जमिनीवर शाश्वत पाण्याचे स्रोत निर्माण करू शकतात.

पात्रता निकष || Eligibility Criteria:

योजनेसाठी पात्र होण्यासाठी, शेतकऱ्यांनी खालील अटी पूर्ण केल्या पाहिजेत:

जमीन धारणा: शेतकऱ्यांकडे कोकण प्रदेशात किमान 0.20 हेक्टर किंवा महाराष्ट्राच्या इतर भागात 0.40 हेक्टर जमीन असणे आवश्यक आहे.

तांत्रिक योग्यता: शेततळे बांधण्यासाठी जमीन तांत्रिकदृष्ट्या योग्य असावी, पावसाचे पाणी नैसर्गिकरित्या साठवता येईल याची खात्री करून.

मागील अनुदान: ज्या शेतकऱ्यांनी पूर्वी शेततळे, सामुदायिक टाक्या किंवा जलसंधारणाशी संबंधित कोणत्याही सरकारी योजनांसाठी अनुदान प्राप्त केले आहे ते पात्र नाहीत.

अर्ज प्रक्रिया || Application Process:

महाडीबीटी पोर्टलद्वारे शेतकरी या योजनेसाठी ऑनलाइन अर्ज करू शकतात. अर्ज प्रक्रियेत खालील चरणांचा समावेश आहे:

नोंदणी: शेतकऱ्यांनी महाडीबीटी पोर्टलवर नोंदणी करणे आवश्यक आहे.

आधार प्रमाणीकरण: अर्जासोबत पुढे जाण्यासाठी आधार पडताळणी पूर्ण करा.

प्रोफाइल पूर्ण करणे: मोबाईल नंबर, पत्ता आणि जमीन मालकीची माहिती यासारखे तपशील प्रदान करा.

योजना निवड: मुख्यमंत्री शाश्वत कृषी सिंचन योजना निवडा, शेत तलावाचा प्रकार आणि आकार निवडा आणि अर्ज सबमिट करा.

अंमलबजावणी आणि फायदे || Implementation and Benefits:

एकदा शेततळे पूर्ण झाल्यानंतर, अनुदानाची रक्कम थेट शेतकऱ्यांच्या आधार-लिंक्ड बँक खात्यात PFMS प्रणालीद्वारे जमा केली जाते.

या योजनेत दोन प्रकारच्या शेततळ्यांचा समावेश आहे: ज्यामध्ये इनलेट आणि आउटलेट सुविधा आहेत आणि ते नसलेले.

एप्रिल 2023 मध्ये महाराष्ट्र सरकारच्या परिपत्रकाद्वारे “मागेल ट्याला शेटले” योजनेला आणखी बळकटी देण्यात आली आणि ऑक्टोबर 2023 मध्ये “छत्रपती शिवाजी महाराज कृषी योजना” असे नामकरण करण्यात आले, ज्यामुळे राज्याच्या कृषी धोरणात त्याचे महत्त्व दिसून आले.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न || Frequently Asked Questions:

योजनेचे फायदे काय आहेत?

ही योजना शेततळे बांधण्यासाठी, शेतकऱ्यांना जलस्रोतांचे कार्यक्षमतेने व्यवस्थापन करण्यास मदत करण्यासाठी आर्थिक सहाय्य प्रदान करते.

अनुदान कसे वितरित केले जाते?

शेततळ्याचे काम पूर्ण झाल्यानंतर आणि पडताळणी केल्यानंतर अनुदान थेट शेतकऱ्यांच्या आधार-लिंक्ड बँक खात्यात जमा केले जाते.

संयुक्त जमीनधारणा पात्र आहे का?

जमिनीचे सीमांकन नकाशा उपलब्ध असेल तरच संयुक्त जमीनधारक लाभ घेऊ शकतात.

कमी जमीन असलेले शेतकरी अर्ज करू शकतात?

कोकणातील 0.20 हेक्टरपेक्षा कमी किंवा इतर प्रदेशात 0.40 हेक्टरपेक्षा कमी असलेले शेतकरी पात्र नाहीत.

अर्ज प्रक्रिया ऑनलाइन आहे का?

होय, महाडीबीटी पोर्टलद्वारे अर्ज केवळ ऑनलाइन स्वीकारले जातात.
ही योजना महाराष्ट्रातील शाश्वत शेती सुनिश्चित करण्यासाठी, शेतकऱ्यांना आव्हानात्मक पर्यावरणीय परिस्थिती असूनही त्यांची भरभराट होण्यासाठी आवश्यक साधने आणि समर्थन प्रदान करण्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल दर्शवते.