ITI Stipend for Scheduled Caste Students
औद्योगिक प्रशिक्षण संस्थांमध्ये प्रशिक्षणार्थींना शिष्यवृत्ती (ITI Stipend Scheme) ही योजना राज्य सरकारद्वारे वित्तपोषित असून, अनुसूचित जाती (SC) विद्यार्थ्यांना तांत्रिक प्रशिक्षण देऊन त्यांना रोजगाराच्या संधी उपलब्ध करून देण्याचा उद्देश आहे. या उपक्रमाच्या माध्यमातून विद्यार्थ्यांना आवश्यक कौशल्य मिळवून देण्यात येते, ज्यामुळे सामाजिक आणि आर्थिक प्रगती साधली जाऊ शकते.
योजनेचा उद्देश
या योजनेचा मुख्य उद्देश म्हणजे अनुसूचित जातीच्या विद्यार्थ्यांना औद्योगिक प्रशिक्षण संस्थांमध्ये (ITI) तांत्रिक प्रशिक्षण देणे. या प्रशिक्षणाद्वारे विद्यार्थी खासगी व सरकारी क्षेत्रात रोजगाराच्या संधींना सामोरे जाण्यास तयार होतात. शिष्यवृत्ती विद्यार्थ्यांना आर्थिक अडचणींविना प्रशिक्षण घेण्यास प्रोत्साहन देते.
पात्रता निकष
योजनेसाठी पात्र होण्यासाठी खालील निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
- अनुसूचित जात (SC): विद्यार्थी अनुसूचित जातीचा असावा.
- मान्यताप्राप्त ITI: विद्यार्थी मान्यताप्राप्त औद्योगिक प्रशिक्षण संस्थेत (ITI) शिकत असावा.
- उत्पन्न मर्यादा: वडिलांचे वार्षिक उत्पन्न 65,290/- रुपयांपेक्षा जास्त नसावे.
देण्यात येणारे लाभ
ज्या विद्यार्थ्यांनी तांत्रिक शिक्षण विभागाच्या वसतिगृहात निवास केले आहे, त्यांना खालीलप्रमाणे शिष्यवृत्ती मिळते:
- तांत्रिक शिक्षण विभागाकडून प्रति महिना 60/- रुपये.
- सामाजिक कल्याण विभागाकडून प्रति महिना 40/- रुपये.
तांत्रिक शिक्षण विभागाकडून कोणतेही आर्थिक सहाय्य न मिळणाऱ्या विद्यार्थ्यांना सामाजिक कल्याण विभागाकडून प्रति महिना 100/- रुपये दिले जातात.
ही शिष्यवृत्ती अनुसूचित जातीच्या विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक व जीवनावश्यक खर्च व्यवस्थापित करण्यास मदत करते, ज्यामुळे ते आपल्या प्रशिक्षणाकडे लक्ष केंद्रित करू शकतात आणि भविष्यात चांगला रोजगार मिळवू शकतात.
अर्ज प्रक्रिया
अर्ज करण्याची प्रक्रिया सोपी आहे:
- विद्यार्थ्यांनी संबंधित औद्योगिक प्रशिक्षण संस्थेच्या (ITI) प्राचार्याशी संपर्क साधावा.
- प्राचार्य अर्ज प्रक्रिया आणि आवश्यक कागदपत्रे भरून घेण्यास मदत करतील.
योजनेचा सांख्यिकीय अहवाल
या योजनेच्या माध्यमातून गेल्या काही वर्षांत हजारो अनुसूचित जातीच्या विद्यार्थ्यांना लाभ झाला आहे. खालील तक्त्यामध्ये गेल्या काही वर्षांतील खर्च व लाभार्थ्यांची माहिती दिली आहे:
| वर्ष | खर्च (लाख रुपयांमध्ये) | लाभार्थी |
|---|---|---|
| 2012-13 | 34.91 | 6,006 |
| 2013-14 | 80.88 | 10,784 |
| 2014-15 | 59.99 | 7,998 |
निष्कर्ष
औद्योगिक प्रशिक्षण संस्थांमध्ये प्रशिक्षणार्थींना शिष्यवृत्ती (ITI Stipend Scheme) ही योजना अनुसूचित जातीच्या विद्यार्थ्यांना सशक्त करण्यासाठी महत्त्वाची आहे. आर्थिक सहाय्य व तांत्रिक प्रशिक्षणाद्वारे विद्यार्थ्यांना रोजगाराच्या संधी मिळवून देण्यात येतात, ज्यामुळे त्यांचे जीवनमान सुधारण्यास मदत होते.
अधिक माहितीसाठी किंवा अर्ज करण्यासाठी विद्यार्थी आपल्या जिल्ह्यातील जिल्हा सामाजिक कल्याण अधिकारी, जिल्हा परिषद कार्यालयाशी संपर्क साधू शकतात.
