पुणे कॅन्टोन्मेंट क्षेत्र, जो एकेकाळी पूना कॅन्टोन्मेंट म्हणून ओळखला जात होता, हा भारतातील सर्वात जुन्या आणि सर्वात मोठ्या लष्करी छावणींपैकी एक आहे. 17.4 चौरस किलोमीटर क्षेत्रफळात पसरलेल्या, येथे भारतीय लष्कराची दक्षिणी कमांड आणि इतर अनेक महत्त्वाच्या संस्था आहेत.
पुणे कॅन्टोन्मेंट बोर्डाच्या (PCB) महसुलाचा एक प्रमुख स्त्रोत, जो परिसराच्या नागरी प्रशासनासाठी जबाबदार आहे, तो वाहन प्रवेश कर (VET) होता. VET हा बोर्डाने कॅन्टोन्मेंट क्षेत्रात प्रवेश करण्यासाठी गोळा केलेला कर होता, संपूर्ण परिसरात 13 वेगवेगळ्या ठिकाणी टोल वसुली चेक पोस्ट आहेत.
तथापि, 14 एप्रिल 2023 रोजी, केंद्र सरकारने एक राजपत्र अधिसूचना जारी करून PCB ला VET गोळा करणे थांबवण्याचे निर्देश दिले. परिणामी, टोल वसुली तपासणी नाके बंद करण्यात आले आणि मंडळाचा महसूलाचा मोठा स्रोत बंद झाला.
कॅन्टोन्मेंट परिसरात जाण्यासाठी कर भरावा लागणार्‍या नागरिकांनी या निर्णयाचे स्वागत केले असले तरी, बोर्डाच्या आर्थिक स्थितीवर याचा मोठा परिणाम झाला आहे. VET द्वारे व्युत्पन्न होणारे वार्षिक उत्पन्न सुमारे 13 कोटी रुपये होते, ज्यामुळे ते मंडळाच्या उत्पन्नाचे प्रमुख स्त्रोत होते.
प्रकरण आणखी वाईट करण्यासाठी, बोर्ड अनेक वर्षांपासून जीएसटीचा हिस्सा मिळविण्यासाठी धडपडत आहे. उत्पन्नाचे स्त्रोत कमी होत असल्याने मंडळाची आर्थिक स्थिती बिकट झाली आहे, असे मंडळाच्या महसूल विभागातील अधिकाऱ्यांचे म्हणणे आहे.
टोल वसुली चेक पोस्ट बंद केल्यामुळे कॅन्टोन्मेंट क्षेत्रातील पायाभूत सुविधांची देखभाल आणि विकास करण्याच्या बोर्डाच्या क्षमतेबद्दलही चिंता निर्माण झाली आहे. परिसरातील पाणीपुरवठा, स्वच्छता, पथदिवे आणि रस्ते यासारख्या मूलभूत नागरी सुविधा पुरविण्याची जबाबदारी मंडळाची आहे.
शेवटी, केंद्र सरकारच्या VET गोळा करणे बंद करण्याच्या निर्णयाचे नागरिकांकडून स्वागत होत असले तरी, पुणे कॅन्टोन्मेंट बोर्डाच्या आर्थिक स्थितीवर त्याचा मोठा परिणाम झाला आहे. महसुलाचा मोठा स्रोत बंद झाल्याने, मंडळाची आर्थिक स्थिती बिकट झाली आहे, ज्यामुळे कॅन्टोन्मेंट परिसरात मूलभूत नागरी सुविधा पुरविण्याच्या क्षमतेबद्दल चिंता निर्माण झाली आहे.
